Najczęściej wykonywanymi badaniami endoskopowymi w Polsce i na świecie jest gastroskopia i kolonoskopia. Procedury te przeprowadzane są rutynowo i mają na celu zobrazowanie światła przewodu pokarmowego za pomocą endoskopu. Podczas gastroskopii badany jest przełyk, żołądek i początkowy odcinek dwunastnicy. Jeśli wystąpi taka konieczność, pobierane są również wycinki błony śluzowej do badań. W wypadku tego zabiegu endoskop medyczny wprowadzany jest przez usta pacjenta.
Kolonoskopia jest z badaniem obrazującym jelito grube, w jej wypadku badany jest końcowy odcinek przewodu pokarmowego, a część endoskopu wprowadzana do ciała pacjenta jest dużo dłuższa. Nierzadko wykonywane są drobne zabiegi, jak na przykład usuwanie polipów. W obu przypadkach narzędzie to jest narażone na zabrudzenia treścią przewodu pokarmowego.
Ponieważ prawie każdy endoskop, nie tylko te wykorzystywane w gastroenterologii, jest urządzeniem wielorazowego użytku, musi on być dokładnie umyty i zdezynfekowany po badaniu, aby można było go ponownie wykorzystać bez ryzyka przeniesienia drobnoustrojów z pacjenta na pacjenta. Procedura mycia i dezynfekcji endoskopów to złożony proces i zależy od niego bezpieczeństwo osób poddawanych zabiegom.
Na czym polega procedura mycia i dezynfekcji endoskopów?
Ponieważ endoskopy medyczne mają kontakt z wydzielinami ciała pacjenta oraz zasiedlającą wnętrze przewodu pokarmowego i świat zewnętrzny, florą bakteryjną, muszą być dokładnie oczyszczone po każdym użyciu. Przez wzgląd na wyśrubowane wymagania dotyczące czystości sprzętu medycznego, jest to skomplikowana procedura.
Początkowo pracownik szpitala musi przemyć je ręcznie, aby oczyścić je z wydzielin. Następnie trafiają on do myjni endoskopowej, gdzie są poddawane działaniu detergentu i dezynfektanta. Dzięki temu zapewniona jest skuteczna eradykacja drobnoustrojów.
Po procedurze mycia i dezynfekcji endoskopy trafiają do szafy, gdzie powinny być przechowywane w pozycji naturalnej bez zbędnych naprężeń.
Wstępne oczyszczanie – pierwsza część procedury mycia i dezynfekcji endoskopów
Endoskop po badaniu jest najczęściej ubrudzony treścią badanego narządu, najczęściej jest to treść jelitowa lub sok żołądkowy. Mimo rygorystycznego przygotowania do badania, nie da się zapewnić stuprocentowej czystości przewodu pokarmowego. Fragmenty strawionego pokarmu, śluz oraz inne wydzieliny mogą dostać się do kanału roboczego endoskopu, a kanał służący do odsysania wody i treści narządu może ulec zatkaniu.
Zanim endoskop trafi do myjni musi zostać wstępnie przemyte przez pracownika, a jego kanały muszą zostać przepłukane bieżącą wodą, dopiero wtedy stosowany w myjni endoskopowej detergent, a później dezynfektant mogą zadziałać należycie. Warto pamiętać, że każde widoczne gołym okiem zabrudzenie to siedlisko bakterii, których eradykację ma zapewnić procedura mycia i dezynfekcji endoskopów.
Myjnia endoskopowa i akcesoria – urządzenia do przeprowadzania procedury mycia i dezynfekcji endoskopów
Po przemyciu przez pracownika i oczyszczeniu z widocznych gołym okiem zabrudzeń oraz wykonaniu testu szczelności, endoskop medyczny umieszczany jest w myjni endoskopowej. Jest to urządzenie, którego konstrukcja zapewnia dekontaminację na poziomie, jakiego wymagają standardy pracowni endoskopowej. Endoskop jest w nim spłukiwany pod ciśnieniem roztworem detergentu w wodzie. Proces ten usuwa zarówno resztki zabrudzeń, jak i część bakterii.
Po skończeniu mycia zestaw jest w odpowiednim stanie, by rozpocząć dezynfekcję. Wykorzystuje się specjalny środek aby zapewnić doskonały stopień dekontaminacji. Po dezynfekcji na elementach wprowadzanych do ciała pacjenta nie może zostawać choćby najmniejsza liczba bakterii.
Oprócz skuteczności duże znaczenie ma to, żeby używany do dezynfekcji środek był właściwy dla materiałów, z których wykonany jest endoskop. Stosowanie niewłaściwych dezynfektantów może doprowadzić do uszkodzenia części materiałów, z których wykonany jest endoskop. Szczególnie wrażliwe na działanie niektórych środków do dezynfekcji są tworzywa sztuczne.
Przechowywanie endoskopów po procedurze mycia i dezynfekcji
Po wyjęciu z myjni endoskop jest gotowy do ponownego użycia przez personel medyczny. Żeby zminimalizować ryzyko kontaminacji, podczas oczekiwania na kolejny zabieg jest on przechowywany zawieszony w pozycji pionowej w specjalnej szafie.